طرح درس چیست؟
طرح درس به عنوان برنامه‌ریزی و سازمان دادن به مجموعه فعالیت‌هایی است که معلم در ارتباط با هدف‌های آموزشی، محتوای درس و توانایی‌های دانش‌آموزان برای مدت زمان مشخص تدوین می‌کند. در واقع، معلمان یک برنامه یا یک چهارچوب منظم و سازمان‌دهی شده برای کلاس خود تنظیم می‌کنند تا فرآیند تدریس و آموزش را هدفمندانه شروع کرده، با نظم هدایت کنند و به موقع به پایان برسانند. به علاوه، طرح درس به عنوان نقشه راهی برای معلم و دانش‌آموزان به شمار می‌آید که مسیر تدریس و یادگیری را برای آنان مشخص می‌کند.
بنابراین می‌توان گفت که طرح درس به زبان ساده تمامی اندیشه‌ها، مقدمه‌چینی‌ها و پیش‌بینی‌هایی را شامل میشود که در ذهن معلم و قبل از رفتن او به کلاس شکل می‌گیرند. حال اگر این اندیشه‌ها روی کاغذ نوشته شوند، طرح درس نامیده می‌شوند.
انواع طرح درس
- طرح درس برای کل کتاب یا طرح سالانه
- طرح درس برای نیم سال تحصیلی
- طرح درس ماهانه
- طرح درس هفتگی
- طرح درس روزانه یا جلسه‌ای
- طرح درس برای هر فصل کتاب
طرح درس سالیانه یا ترمی
در این روش تنظیم طرح، معلم قبل از شروع سال تحصیلی در مورد کتابی که قرار است تدریس کند، سؤالاتی در ذهن خود دارد که پاسخ آن‌ها را در قالب طرح درس کلی یا سالانه تنظیم می‌کند. برخی از این سؤالات عبارتند از:
- حجم کتاب چقدر است؟
- این کتاب را باید چند جلسه در هفته تدریس کنم؟
- جمع کل با در نظر گرفتن ایام تعطیل و امتحانات جلسات در سال چقدر است؟
- امکانات کمک آموزشی مدرسه در چه حدودی است؟
طرح درس روزانه یا جلسه‌ای
طرح درس روزانه یا جلسه‌ای به برنامه‌ای گفته میشود که برای یک روز یا یک جلسه درسی دانش‌آموزان طرح‌ریزی شده و به صورت جزئی تدوین میشود. برای تدوین این طرح می‌توان به مجموعه سؤالاتی همچون موارد زیر پاسخ داد:
- آیا همه دانش‌آموزان در کلاس حضور دارند؟ (حضور و غیاب)
- آیا مطالب درس جلسه قبل را یاد گرفته‌اند؟ (ارزیابی)
- آیا پیش‌نیازهای درس را می‌دانند؟
- مفاهیم اساسی درس این جلسه چیست؟
- تدریس هر یک از مفاهیم اساسی و سایر فعالیت‌های کلاسی چقدر زمان نیاز دارند؟
- نحوه ارائه مطلب در کتاب خوب و رسا است یا نیاز به توضیحات و مثال‌های بیشتر دارد؟
- چه فعالیت‌های عملی برای درک مفهوم مورد نظر می‌توان انجام داد؟
- چه ابزارهای کمک آموزشی برای انجام فعالیت‌های عملی مربوطه مورد نیاز است؟
- آیا دانش‌آموزان مطالب را به طور کامل درک کرده‌اند؟ (ارزشیابی کلاسی)
- تکلیف منزل دانش‌آموزان برای یادگیری بهتر چه باشد؟
- درس جلسه آینده چیست؟
در پایان هر ماه یا پس از پایان هر فصل نیز بهتر است یک ارزشیابی کتبی از دانش‌آموزان به عمل آید تا به کمک آن بتوان یادگیری دانش‌آموزان را مورد ارزشیابی قرار داده، نارسایی‌های احتمالی تدریس را کشف کرده و برای رفع آن‌ها اقدام کرد.
اهمیت استفاده از طرح درس چیست؟
استفاده از طرح درس برای پیشبرد اهداف آموزشی و همچنین یاددهی و یادگیری دانش‌آموز از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان برخی از مهم‌ترین دلایل اهمیت تنظیم چنین طرحی در مدارس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده بهینه از زمان
- تحقق بهتر اهداف درسی از نظر کمی و کیفی
- کاهش بی‌نظمی و هرج و مرج در کلاس
- ایجاد انگیزه در معلم و دانش‌آموزان
- افزایش اعتماد به نفس مدرس یا معلم
- امکان یادگیری عمیق‌تر و پایدارتر دانش‌آموزان
- نهادینه شدن نظم و انضباط در فعالیت‌های دانش‌آموزان
مزایای نوشتن طرح درس چیست؟
از جمله بارزترین مزایای نوشتن طرح درس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طرح درس به معلم کمک می‌کند تا برای تهیه وسایل آموزشی و منابع مورد نیاز آن پیش‌بینی‌های لازم را به عمل آورد.
- تنظیم طرح درس موجب میشود که معلم به تعیین برنامه زمانی کلاس و هدفمند بودن آن بپردازد و از ایجاد بی‌نظمی در کلاس جلوگیری کند.
- طرح درس موجب میشود که معلم فعالیت‌های ضروری آموزشی را به ترتیب و یکی پس از دیگری در مراحل مشخص، زمان‌های معین و به شیوه‌های منطقی پیش ببرد. در ادامه هم نتایج حاصل از آن را برای تدریس در مراحل بعدی آموزشی مورد استفاده قرار دهد.
- انگیزه لازم را در معلم ایجاد کرده و به او کمک می‌کند تا کلاس خود را بر اساس هدفی معین هدایت کند.
- روی قسمت‌های مختلف درس از جمله تجارب یادگیری دانش‌آموزان به نحو مطلوب تأکید می‌کند.
- با تنظیم طرح درس معلم اطمینان حاصل می‌کند که کلیه اطلاعات مورد نیاز دانش‌آموزان در درس گنجانده شده است.
- معلمان با نوشتن طرح درس امکان طرح سؤال‌های مناسب را پیش‌بینی کرده و از آن برای ارزیابی دقیق دانش‌آموزان استفاده می‌کنند.
منبع: سایت رایاد rayad.org
درباره این سایت